Sri Lanka

Ti Sri Lanka (Sinhala: ශ්‍රී ලංකා Śrī Laṃkā; Tamil: இலங்கை Ilaṅkai), opisial a ti Republika ti Demokratiko a Sosialista ti Sri Lanka, ket ti maysa a pagilian nga isla iti Abagatan nga Asia, a mabirukan idiay Taaw Indiano iti abagatan a laud ti Luek ti Bengal ken iti abagatan a daya ti Baybay Arabiano. Daytoy ket maisina manipud iti subkontinente Indiano babaen ti Golpo ti Mannar ken ti Lingsat Palk. Ti lehislatibo a kapitolio, ti Sri Jayawardenepura Kotte, ket ti maysa a suburbo ti komersial a kapitolio ken kadakkelan a siudad, ti Colombo. Ti nadokumentuan a pakasaritaan ti Sri Lanka ket gumay-at kadagiti 3,000 a tawen, nga addaan iti ebidensia dagiti pre-historiko a pagtaengan ti tao a napetsado iti saan a naladladaw ngem 125,000 a tawtawen. Daytoy ket addaan iti nabaknang a tawid iti kultura ken ti umuna nga ammo a sursurat iti Budista ti Sri Lanka, ti Pāli Canon, ket napetsado iti Maikapat a konseho ti Budista idi 29 SK. Ti heograpiko a lokasionna ken dagiti adalen a pangsangladan ket nakaaramid daytoy iti nalatak a kinapangrunma manipud iti panawen ti taga-ugma a Kalsada Seda aginggana iti moderno a Maritimo a Kalsada Seda. Ti Sri Lanka ket ammo idi manipud iti rugi ti kolonial a panagturay ti Britaniko kas Ceylon. Rimsua ti maysa a nasionalista a tignay ti politika iti pagilian idi nasapa a maika-20 a siglo tapno makala iti politikal a wayawaya, a naidaton idi 1948; ti pagilian ket nagbalin a republika ken inamponna ti agdama a naganna idi 1972. Ti kaudian a pakasaritaan ti Sri Lanka ket napilawan iti a 30 a tawtawen a gubat sibil, a nagpatingga idi inabak ti Siigam a Buyot ti Sri Lanka ti Dagiti Tigre ti Liberasion ti Tamil Eelam (LTTE) idi 2009. Ibaga ti agdama abatay-linteg a ti sistema ti politika ket maysa a republika ken maysa nga unitario nga estado a turayan babaen ti maysa a semi-presidensial a sistema. Daytoy ket addaan idi iti napaut a pakasaritaan iti sangalubongan a pannakitulag, kas mays a nagpundara kameng ti Gunglo ti Abagatan nga Asia para iti Rehional a Panagtitinnulong (SAARC), ken maysa a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ti Mankomunidad ti Pagpagilian, ti G77, ken ti Tignay ti Di Nailiania. Kakuyogna ti Maldibas, ti Sri Lanka ket maysa laeng kadagiti dua a pagilian ti Abagatan nga Asia naigatad iti "nangato" iti Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan (HDI), a ti gatad ti HDI ken ti matgedan tunggal maysa a tao ket ti kangatuan kadagiti pagilian ti Abagatan nga Asia. Ti batay-linteg ti Sri Lanka ket bigbigenna a ti Budismo ti "kangrunaan a lugar", uray no saanna met nga ibaga a kas maysa a relihion ti estado. Ti Budismo ket naikkan iti nangruna a pribilihio iti batay-linteg ti Sri Lanka. Ti isla ket ayan dagiti adu a kultura, pagsasao ket dagiti etnisidad. Ti kaaduan ti populasion ket manipud iti etnisidad a Sinhales, bayat a ti dakkel a minoridad dagiti Tamil ket nagpapelda pay iti maysa makaimpluensia a papel iti pakasaritaan ti isla. Dagiti Moro, dagiti Burgher, dagiti Malayo, Insik, ken dagiti aborihinal a Vedda ket dagiti pay addan a grupo iti isla.